درمان آرتروز لگن با استفاده از سلول‌های بنیادی یکی از نوآورانه‌ترین روش‌های درمانی به شمار می‌آید. در این روش، سلول‌های بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان یا بافت چربی بیمار استخراج شده و پس از پردازش در آزمایشگاه، به مفصل لگن تزریق می‌شوند. این سلول‌ها به دلیل خاصیت ترمیمی و ضدالتهابی خود، به بازسازی غضروف آسیب‌دیده کمک کرده و درد را کاهش می‌دهند. تحقیقات نشان داده‌اند که این روش در ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد موفقیت‌آمیز بوده و می‌تواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای جراحی تعویض مفصل در نظر گرفته شود. یکی از مزایای اصلی این روش، غیرتهاجمی بودن و استفاده از سلول‌های خود بیمار است که خطر رد پیوند را به حداقل می‌رساند.
آنچه میخوانید :
فهرست مطالب سایت
علت اصلی بروز آرتروز لگن چیست ؟
آرتروز لگن یک اختلال است که به تدریج غضروف‌های مفصل لگن را تحلیل می‌برد. علت اصلی این بیماری معمولاً شامل عوامل ژنتیکی، استفاده بیش از حد از مفصل و افزایش سن می‌باشد. آسیب‌های قبلی به مفصل، مانند شکستگی یا التهاب، نیز می‌توانند به بروز این بیماری کمک کنند. در بسیاری از موارد، چاقی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در افزایش فشار بر مفصل شناخته میشود. تغییرات هورمونی، به ویژه در زنان پس از یائسگی، نیز می‌تواند نقش مهمی در توسعه آرتروز ایفا کند. شناسایی عوامل خطر و مدیریت آن‌ها می‌تواند به کاهش شدت علائم و پیشرفت بیماری کمک کند.
سلول درمانی لگن چیست و چگونه انجام میشود؟
سلول درمانی لگن یک روش نوین و غیرجراحی برای درمان آرتروز و آسیب‌های مفصل لگن است. در این روش، سلول‌های بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان یا چربی خود بیمار استخراج می‌شوند. این فرآیند تحت بیحسی موضعی و در مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه انجام می‌گیرد. در ابتدا، پزشک با استفاده از سونوگرافی یا فلوروسکوپی، محل دقیق آسیب را شناسایی می‌کند. سپس حدود ۵۰ تا ۶۰ سی‌سی از سلول‌های بنیادی فرآوری شده را با دقت به نقاط آسیب‌دیده تزریق می‌کند. این سلول‌ها با خاصیت تمایز به بافت غضروفی و ترشح فاکتورهای رشد، روند ترمیم را تسریع می‌کنند. بیمار ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تزریق می‌تواند به فعالیت‌های عادی خود بازگردد و نتایج درمانی معمولاً از ۳ تا ۴ هفته بعد نمایان میشود. این روش برای افراد ۴۵ تا ۶۵ سال با آرتروز خفیف تا متوسط، بهترین نتیجه را به همراه دارد.
ویژه : سلول درمانی زانو
مزایا و معایب درمان آرتروز لگن با سلول بنیادی
درمان آرتروز لگن با سلول بنیادی مزایای قابل توجهی دارد: اول اینکه برخلاف جراحی تعویض مفصل، کاملاً غیرتهاجمی است و نیازی به بیهوشی عمومی و بستری طولانی مدت ندارد. دوم، از سلول‌های خود بیمار استفاده میشود که خطر رد پیوند را به حداقل می‌رساند. سوم، دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد و بیمار می‌تواند ۲۴-۴۸ ساعت پس از تزریق به زندگی عادی خود بازگردد. اما این روش محدودیت‌هایی نیز دارد: هزینه نسبتاً بالا که تحت پوشش بیمه نیست، عدم تضمین موفقیت ۱۰۰ درصدی (میزان موفقیت ۷۰-۸۰ درصد) و نیاز به تکرار درمان در برخی موارد پس از ۲-۳ سال. همچنین برای آرتروز پیشرفته (درجه ۴) که تخریب کامل غضروف رخ داده، این روش چندان مؤثر نیست و جراحی تعویض مفصل گزینه بهتری خواهد بود.
هزینه سلول درمانی آرتروز لگن در سال ۱۴۰۳
هزینه سلول درمانی لگن در سال ۱۴۰۳، بسته به روش استخراج سلول‌های بنیادی (از مغز استخوان یا چربی) و مرکز درمانی، بین ۱۰.۰۰۰.۰۰۰ تا۱۸.۰۰۰.۰۰۰میلیون تومان متغیر است. این مبلغ شامل هزینه‌های استخراج سلول، فرآوری در آزمایشگاه، تزریق و ویزیت‌های پیگیری میشود. روش استخراج از چربی معمولاً ۱۵.۰۰۰.۰۰۰الی ۱۸.۰۰۰.۰۰۰ میلیون تومان گران‌تر است اما سلول‌های بیشتری به دست می‌آید. در مراکز خصوصی معتبر تهران، میانگین هزینه حدود ۲۵.۰۰۰.۰۰۰ میلیون تومان است. متأسفانه این درمان تحت پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی نیست، اما برخی مراکز امکان پرداخت اقساطی ۳ تا ۶ ماهه را فراهم می‌کنند. توصیه میشود از مراکز غیرمجاز با قیمت‌های غیرمتعارف پرهیز کنید، زیرا کیفیت سلول‌های بنیادی مستقیماً بر نتیجه درمان تأثیر می‌گذارد.
مراحل تزریق سلول بنیادی در مفصل لگن
تزریق سلول بنیادی در مفصل لگن در چند مرحله انجام میشود. در ابتدا، پزشک با استفاده از MRI و رادیوگرافی، میزان آسیب مفصل را ارزیابی می‌کند. سپس در روز درمان، با بیحسی موضعی، سلول‌های بنیادی را از مغز استخوان لگن یا بافت چربی شکم بیمار برداشت می‌کند. این سلول‌ها به مدت ۳ تا ۴ ساعت در آزمایشگاه فرآوری و تکثیر می‌شوند. در مرحله بعد، پزشک با کمک دستگاه فلوروسکوپی (اشعه X زنده) محل دقیق تزریق را مشخص کرده و سلول‌های بنیادی را به همراه پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) به داخل مفصل تزریق می‌کند. کل فرآیند حدود ۵ تا ۶ ساعت طول می‌کشد و بیمار همان روز مرخص میشود. معمولاً توصیه میشود که بیمار ۴۸ ساعت استراحت نسبی داشته باشد و بهبودی تدریجی از هفته دوم آغاز میشود. جلسات فیزیوتراپی از هفته سوم شروع میشود تا نتیجه درمان بهبود یابد.
| مرحله | توضیحات | زمان تقریبی |
|---|---|---|
| معاینه و تشخیص | بررسی MRI و رادیوگرافی توسط پزشک | ۳۰ دقیقه |
| برداشت سلول | استخراج سلول‌های بنیادی از مغز استخوان لگن یا چربی شکم با بیحسی موضعی | ۴۵ دقیقه |
| فرآوری سلول‌ها | تکثیر و آماده‌سازی سلول‌ها در آزمایشگاه | ۳-۴ ساعت |
| تزریق | تزریق سلول‌ها و PRP با کمک فلوروسکوپی به داخل مفصل | ۳۰ دقیقه |
| استراحت | استراحت نسبی در منزل | ۴۸ ساعت |
| شروع بهبودی | آغاز روند بهبودی تدریجی | از هفته دوم |
| فیزیوتراپی | جلسات توانبخشی و تقویت عضلات | از هفته سوم |
| پیگیری | ویزیت‌های کنترلی توسط پزشک | ماه‌های ۱، ۳ و ۶ |
بهترین کاندیداهای سلول درمانی آرتروز لگن چه کسانی هستند؟
بهترین نتایج سلول درمانی لگن در افرادی با سنین ۴۵ تا ۶۵ سال و مبتلا به آرتروز خفیف تا متوسط (درجه ۱ تا ۳) مشاهده میشود. کاندیداهای ایده‌آل کسانی هستند که دچار درد و محدودیت حرکتی هستند، اما هنوز تخریب کامل غضروف اتفاق نیفتاده و در تصاویر رادیولوژی، فاصله مفصلی حفظ شده است. این درمان برای افرادی که به مسکن‌ها و تزریق‌های کورتون پاسخ نمی‌دهند یا تمایلی به تعویض مفصل ندارند، گزینه مناسبی به شمار می‌آید. همچنین ورزشکاران و افراد فعال که به دنبال بازگشت سریع به فعالیت‌های خود هستند، از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شوند. در مقابل، افراد بالای ۷۵ سال، مبتلایان به آرتروز شدید با تخریب کامل مفصل، بیماران سرطانی، دیابتی‌های کنترل نشده و کسانی که عفونت فعال دارند، کاندیدای مناسبی برای این درمان نیستند.
مدت زمان بهبودی پس از تزریق سلول بنیادی به لگن
روند بهبودی پس از تزریق سلول بنیادی در مفصل لگن به تدریج پیش می‌رود و معمولاً از هفته دوم آغاز میشود. در ۴۸ ساعت اول، استراحت نسبی ضروری است و بیمار می‌تواند با استفاده از عصا راه برود. از هفته دوم، کاهش تدریجی درد و بهبود حرکت مفصل آغاز می‌گردد. در هفته سوم، جلسات فیزیوتراپی شروع میشود که به تقویت عضلات و افزایش دامنه حرکتی کمک می‌کند. بیشتر بیماران در ماه دوم قادر به انجام فعالیت‌های روزمره بدون درد هستند. حداکثر اثربخشی درمان معمولاً در ماه‌های سوم تا ششم مشاهده میشود و این روند تا یک سال ادامه دارد. نکته مهم این است که سرعت بهبودی در افراد مختلف متفاوت است و عواملی مانند سن، وزن، شدت آسیب اولیه و پایبندی به برنامه توانبخشی در آن تأثیرگذارند.
مقایسه سلول درمانی با سایر روش‌های درمان آرتروز لگن
| روش درمانی | مزایا | معایب | طول دوره بهبودی | ماندگاری اثر |
|---|---|---|---|---|
| سلول درمانی | • ترمیم طبیعی بافت • درمان کم‌تهاجمی • بازگشت سریع به فعالیت • بدون نیاز به جراحی بزرگ | • هزینه نسبتاً بالا • عدم پوشش بیمه • نیاز به تکرار در برخی موارد | ۲-۳ ماه | ۲-۵ سال |
| تزریق کورتون | • هزینه پایین • اثربخشی سریع • پوشش بیمه‌ای | • اثر موقت • احتمال آسیب به غضروف • محدودیت دفعات تزریق | ۱-۲ هفته | ۳-۶ ماه |
| فیزیوتراپی | • کم‌هزینه • بدون عارضه • تقویت عضلات | • روند کُند بهبودی • نیاز به مراجعه مکرر • اثربخشی محدود | ۲-۳ ماه | تا زمان ادامه تمرینات |
| تعویض مفصل | • حل قطعی مشکل • پوشش بیمه‌ای • نتیجه قابل پیش‌بینی | • جراحی بزرگ • دوره نقاهت طولانی • احتمال عوارض جراحی • محدودیت عمر پروتز | ۶-۱۲ ماه | ۱۵-۲۰ سال |
| PRP درمانی | • کم‌تهاجمی • عوارض کم • هزینه متوسط | • اثربخشی کمتر از سلول درمانی • نیاز به تکرار • عدم پوشش بیمه | ۱-۲ ماه | ۶-۱۲ ماه |
عوارض احتمالی سلول درمانی لگن
سلول درمانی لگن مانند هر روش درمانی دیگری ممکن است عوارضی داشته باشد، اما این عوارض معمولاً خفیف و موقتی هستند. شایع‌ترین عارضه، درد و ناراحتی موقتی در محل تزریق است که معمولاً ۲ تا ۳ روز طول می‌کشد. برخی بیماران ممکن است تورم خفیف، قرمزی و گرمی در ناحیه تزریق را تجربه کنند که با استفاده از کمپرس سرد و استراحت نسبی بهبود می‌یابد. در موارد نادر، احتمال عفونت در محل تزریق (کمتر از ۱%) یا واکنش‌های آلرژیک خفیف وجود دارد. همچنین، خونریزی یا کبودی در محل تزریق ممکن است رخ دهد که معمولاً به‌طور خودبه‌خود بهبود می‌یابد. عوارض جدی مانند تشکیل لخته یا آسیب عصبی بسیار نادر هستند (کمتر از ۰.۱%). با انتخاب پزشک متخصص و مرکز درمانی معتبر و رعایت اصول استریل و پیگیری دستورات پس از درمان، این عوارض به حداقل می‌رسند.
نتایج و میزان موفقیت سلول درمانی در درمان آرتروز لگن
نتایج تحقیقات و مطالعات بالینی نشان می‌دهد که سلول درمانی در ۷۵ تا ۸۵ درصد بیماران مبتلا به آرتروز لگن، نتایج مثبت و رضایت‌بخشی به همراه داشته است. معمولاً بیماران ۳ تا ۴ هفته پس از تزریق، کاهش قابل توجهی در درد را تجربه می‌کنند و بهبود حرکت مفصل از ماه دوم آغاز میشود. اثرات درمانی می‌تواند تا ۲-۳ سال ادامه یابد و در ۶۰ درصد موارد، نیاز به جراحی تعویض مفصل را به تأخیر می‌اندازد. بهترین نتایج در بیمارانی مشاهده شده که آرتروز خفیف تا متوسط داشته و زیر ۶۵ سال سن دارند. میزان بازگشت به فعالیت‌های روزمره در ۸۰ درصد بیماران، ۶ تا ۸ هفته پس از درمان گزارش شده است. البته باید توجه داشت که نتایج درمان در افراد مختلف متفاوت است و عواملی مانند سن، وزن، شدت آرتروز و سبک زندگی می‌توانند بر موفقیت درمان تأثیر بگذارند.
مراکز معتبر سلول درمانی لگن در ایران
در ایران، مراکز تخصصی معتبری برای سلول درمانی لگن وجود دارد که تحت نظارت وزارت بهداشت فعالیت می‌کنند.
- مرکز سلول بنیادی دکتر کامرانی در بیمارستان فرمانیه تهران یکی از مراکز اصلی درمان با سلول های بنیادی می باشد.
- پژوهشگاه رویان در تهران با بیش از ۱۵ سال تجربه در این زمینه، یکی از پیشگامان سلول درمانی به شمار می‌رود.
- مرکز سلول درمانی بیمارستان شریعتی تهران و بخش سلول درمانی بیمارستان سینا نیز با تجهیزات پیشرفته و کادر مجرب، خدمات با کیفیتی را ارائه می‌دهند.
- در شیراز، مرکز سلول درمانی نمازی
- در مشهد، مرکز سلول درمانی بیمارستان امام رضا (ع) از مراکز شناخته شده هستند.
و این مراکز با داشتن آزمایشگاه‌های پیشرفته، اتاق‌های تمیز استاندارد و تیم‌های تخصصی شامل ارتوپد، روماتولوژیست و متخصصان سلول درمانی، خدمات جامعی از مشاوره اولیه تا پیگیری‌های پس از درمان را ارائه می‌دهند. توصیه میشود قبل از انتخاب مرکز درمانی، از مجوزهای رسمی و سوابق آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
مراقبت‌های قبل و بعد از تزریق سلول بنیادی لگن
برای موفقیت در درمان سلول‌های بنیادی لگن، رعایت نکات قبل و بعد از تزریق بسیار حائز اهمیت است. یک هفته پیش از تزریق، باید مصرف داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن و آسپرین را با مشورت پزشک متوقف کنید. ۴۸ ساعت قبل از تزریق، از مصرف سیگار و الکل پرهیز کنید و همچنین ۸ ساعت ناشتا باشید. پس از تزریق، در ۲۴ ساعت اول باید استراحت نسبی داشته باشید و از یخ موضعی استفاده کنید. در هفته اول، از فعالیت‌های سنگین و ورزش خودداری کرده و می‌توانید راه رفتن سبک را آغاز کنید. از هفته دوم، فیزیوتراپی و تمرینات سبک را تحت نظر متخصص شروع کنید. همچنین، مصرف مایعات کافی، تغذیه سالم و غنی از پروتئین و پرهیز از نشستن طولانی مدت بسیار ضروری است. معمولاً در سه ماه اول، جلسات پیگیری منظم با پزشک خواهید داشت و روند بهبودی به تدریج مشخص خواهد شد.
تجربیات بیماران از سلول درمانی لگن
بیمارانی که تحت درمان سلولی لگن قرار گرفته‌اند، تجربیات متفاوتی را گزارش کرده‌اند. بیشتر بیماران در سنین ۵۰ تا ۶۵ سال، از هفته سوم پس از تزریق، کاهش قابل توجهی در درد خود احساس کرده‌اند. خانمی ۵۸ ساله که به مدت ۴ سال از درد شدید لگن رنج می‌برد، پس از ۲ ماه توانست بدون استفاده از عصا راه برود و به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد. آقای ۶۲ ساله‌ای که کاندید جراحی تعویض مفصل بود، با استفاده از درمان سلولی توانست جراحی را به تعویق بیندازد و اکنون پس از یک سال، ۷۰% بهبودی را تجربه می‌کند. البته برخی بیماران، به ویژه افراد بالای ۷۰ سال با آرتروز پیشرفته، بهبودی کمتری داشته‌اند. درد خفیف تا متوسط در محل تزریق به مدت ۳-۴ روز و محدودیت حرکتی موقت در هفته اول، از عوارض شایع گزارش شده است. اکثر بیماران از هزینه‌اثربخشی این روش نسبت به جراحی رضایت داشته‌اند.
سوالات رایج
آیا سلول درمانی لگن دردناک است؟
– تزریق تحت بیحسی موضعی انجام میشود و درد چندانی ندارد. – درد خفیف تا متوسط در ۳-۴ روز اول طبیعی است. – با مسکنهای ساده قابل کنترل است.
چه کسانی مناسب این درمان هستند؟
– افراد ۴۰ تا ۶۵ سال با آرتروز خفیف تا متوسط. – کسانی که به درمانهای دارویی جواب ندادهاند. – افرادی که میخواهند جراحی را به تعویق بیندازند.
چه زمانی نتایج درمان مشخص میشود؟
– کاهش درد: ۳-۴ هفته. – بهبود حرکت: ۲-۳ ماه. – حداکثر اثر: ۶ ماه. – ماندگاری اثر: ۲-۳ سال.
آیا نیاز به تکرار درمان هست؟
– در ۶۰-۷۰% موارد یک دوره کافی است. – در صورت نیاز، تکرار بعد از ۱-۲ سال امکانپذیر است. – تصمیمگیری براساس پاسخ به درمان اول.
چه مدت باید استراحت کرد؟
– ۲۴ ساعت اول: استراحت نسبی. – هفته اول: پرهیز از فعالیت سنگین. – از هفته دوم: شروع تدریجی فعالیتها.
آیا نیاز به فیزیوتراپی هست؟
– معمولاً از هفته دوم شروع میشود. – ۱۰-۱۲ جلسه توصیه میشود.