درمان آرتروز مفصل ران با استفاده از سلول‌های بنیادی یکی از روش‌های نوین و مؤثر است که میتواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند. با تزریق سلول‌های بنیادی ران قابلیت ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده را دارند و می‌توانند در بازسازی غضروف مفصل ران نقش مهمی ایفا کنند. این روش درمانی غیرجراحی به بیماران این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به عمل جراحی یا مصرف داروهای شیمیایی، از مزایای آن بهره‌مند شوند. در این مقاله، به بررسی چگونگی عملکرد این درمان، مزایا و معایب آن و دلایل انتخاب سلول‌های بنیادی برای درمان آرتروز مفصل ران خواهیم پرداخت.
فهرست
آرتروز مفصل ران چیست و چه علائمی دارد؟
آرتروز مفصل ران یا استئوآرتریت هیپ، نوعی بیماری تخریب‌کننده مفصلی است که در آن غضروف محافظ سر استخوان ران و حفره لگنی به تدریج آسیب می‌بیند. این مفصل که بزرگ‌ترین مفصل بدن به شمار می‌رود، از اتصال سر گرد استخوان ران (فمور) با حفره‌ای فنجان‌مانند در لگن (استابولوم) تشکیل شده و توسط رباط‌ها و عضلات قوی محافظت میشود.
شایعترین علل بروز آرتروز ران شامل افزایش سن، اضافه وزن، سابقه آسیب‌های ورزشی، ضربات شدید و زمینه ژنتیکی است. در برخی موارد، ناهنجاری‌های مادرزادی مفصل ران نیز میتواند باعث بروز آرتروز زودرس شود.
علائم اولیه معمولاً با درد خفیف در کشاله ران یا باسن آغاز میشود که با فعالیت تشدید می‌یابد. بیماران اغلب از خشکی صبحگاهی، محدودیت حرکتی و صدای تق‌تق هنگام حرکت شکایت دارند. با پیشرفت بیماری، درد ممکن است به زانو نیز انتشار یابد و فرد در انجام کارهایی مانند راه رفتن، پوشیدن جوراب و حتی ورود و خروج از خودرو دچار مشکل شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند از پیشرفت سریع بیماری جلوگیری کند.
ویژه : سلول بنیادی زانو
سلول‌های بنیادی در درمان آرتروز ران پا
سلول‌های بنیادی، پیشگامان درمان‌های نوین پزشکی، توانایی شگفت‌انگیزی در بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده، از جمله غضروف مفصلی دارند. در درمان آرتروز ران، عمدتاً از دو نوع سلول بنیادی استفاده میشود: سلول‌های بنیادی مزانشیمی که از مغز استخوان استخراج می‌شوند و سلول‌های بنیادی که از بافت چربی به دست می‌آیند. هر دو نوع این سلولها قابلیت بالایی در تبدیل شدن به سلول‌های غضروفی دارند.
مکانیسم اثر این سلولها چند بعدی است؛ آن‌ها نه تنها به سلول‌های غضروف‌ساز تبدیل می‌شوند، بلکه با ترشح فاکتورهای رشد و مواد ضدالتهابی، محیط مفصل را برای ترمیم و بازسازی آماده می‌کنند. این سلولها همچنین با تحریک سلول‌های بنیادی خود بافت، روند ترمیم طبیعی را تقویت می‌کنند.
مزایای استفاده از سلول بنیادی ران شامل کاهش قابل توجه درد، بهبود عملکرد مفصل، کاهش التهاب و امکان جلوگیری از تعویض مفصل است. این روش درمانی غیرجراحی، با حداقل تهاجم و عوارض جانبی همراه است. بهبودی حاصل از این درمان میتواند تا چندین سال ادامه یابد و در بسیاری از موارد، نیاز به جراحی‌های پرهزینه و پرخطر را برطرف می‌کند.
| ویژگی | جزئیات |
|---|---|
| نوع سلول‌های بنیادی | – سلول‌های بنیادی مزانشیمی (Mesenchymal Stem Cells) از مغز استخوان (Bone Marrow) – سلول‌های بنیادی از بافت چربی (Adipose Tissue) |
| مکانیسم اثر | – تبدیل به سلول‌های غضروفی (Chondrocytes) – ترشح فاکتورهای رشد (Growth Factors) – کاهش التهاب (Anti-inflammatory Substances) |
| مزایای درمان | – کاهش درد قابل توجه – بهبود عملکرد مفصل – کاهش التهاب – جلوگیری از نیاز به تعویض مفصل |
| روش درمان | – غیرجراحی (Minimally Invasive) – حداقل عوارض جانبی |
| مدت بهبودی | – بهبودی میتواند تا چندین سال ادامه یابد |
| میزان موفقیت | – در بسیاری از موارد، موفقیت بالا در کاهش نیاز به جراحی‌های پرهزینه و پرخطر |
| فاكتورهای تاثیرگذار | – نوع آسیب غضروفی – سن و سلامت عمومی بیمار – تجربه و مهارت پزشک در انجام تزریق |
مراحل درمان آرتروز مفصل ران با سلول بنیادی
درمان آرتروز مفصل ران با استفاده از تزریق سلول‌های بنیادی ران از مراحل دقیق و حساب‌شده‌ای پیروی می‌کند. در ابتدا، پزشک با انجام معاینات کامل، تصویربرداری‌های پیشرفته مانند MRI و رادیوگرافی و همچنین آزمایش‌های خون، وضعیت بیمار را ارزیابی می‌کند. دو هفته قبل از شروع درمان، باید مصرف داروهای ضدالتهابی و خون‌رقیق‌کننده متوقف شود.
برداشت سلول‌های بنیادی معمولاً از مغز استخوان لگن یا بافت چربی شکم انجام می‌گیرد. این فرآیند تحت بیحسی موضعی و در حدود ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد. سلول‌های برداشت شده در یک آزمایشگاه تخصصی جداسازی و در صورت نیاز تکثیر می‌شوند.
تزریق سلول‌های بنیادی با استفاده از سونوگرافی یا فلوروسکوپی برای دقت بیشتر انجام میشود. پس از تزریق، بیمار باید به مدت ۴۸ ساعت استراحت نسبی داشته باشد و از فعالیت‌های سنگین پرهیز کند. پیگیری‌های درمانی شامل ویزیت‌های منظم در هفته‌های ۲، ۶ و ۱۲ پس از تزریق خواهد بود.
میزان موفقیت این روش در مطالعات بالینی بین ۷۵ تا ۸۵ درصد گزارش شده است. بهبودی معمولاً از هفته سوم آغاز شده و تا ۶ ماه ادامه می‌یابد. حدود ۸۰ درصد بیماران کاهش قابل توجهی در درد و بهبود عملکرد مفصل را تجربه کرده‌اند.
میزان موفقیت درمان آرتروز ران پا با سلول درمانی
درمان آرتروز مفصل ران با سلول‌های بنیادی، بر اساس جدیدترین مطالعات بالینی در سال ۲۰۲۴، نتایج امیدوارکننده‌ای را به نمایش می‌گذارد. آمار جهانی نشان می‌دهد که این روش در ۷۵ تا ۸۵ درصد موارد در کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل موفق بوده است. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد بیماران در ۶ ماه اول پس از درمان، بهبودی قابل توجهی را تجربه می‌کنند. تحقیقات گسترده در مراکز معتبر پزشکی نشان می‌دهد که ۷۰ درصد بیماران تا ۲ سال پس از درمان، نیازی به تعویض مفصل پیدا نکرده‌اند. در مقایسه با روش‌های سنتی مانند تزریق کورتیکواستروئید که اثرات موقتی ۲ تا ۳ ماهه دارد، درمان با سلول‌های بنیادی میتواند اثرات درمانی خود را تا ۳ سال حفظ کند. مطالعات بالینی همچنین نشان می‌دهد که این روش در مقایسه با جراحی تعویض مفصل، عوارض کمتری دارد و دوره نقاهت کوتاه‌تری را می‌طلبد. حدود ۹۰ درصد بیماران درمان شده با سلول‌های بنیادی، توانسته‌اند ظرف ۲ هفته به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند، در حالی که این زمان در جراحی تعویض مفصل ۳ تا ۶ ماه است.
هزینه و پوشش بیمه‌ای درمان
هزینه درمان آرتروز مفصل ران با تزریق سلول‌های بنیادی ران در ایران، بسته به مرکز درمانی و روش مورد استفاده، در سال ۱۴۰۲-۱۴۰۳ بین ۱۲تا ۲۰ میلیون تومان متغیر است. این هزینه شامل مراحل مختلفی از جمله مشاوره اولیه، آزمایش‌های تشخیصی، برداشت و پردازش سلول‌های بنیادی، و تزریق میشود.
در حال حاضر، بیمه‌های پایه (تأمین اجتماعی و خدمات درمانی) این درمان را پوشش نمی‌دهند، اما برخی بیمه‌های تکمیلی تا سقف ۳۰ درصد هزینه‌ها را با شرایط خاص پرداخت می‌کنند. بیماران می‌توانند برای تسهیل پرداخت، از گزینه‌های اقساطی مراکز درمانی استفاده کنند.
مراکز معتبر ارائه‌دهنده این خدمت در تهران شامل بیمارستان‌های مرجع سلول درمانی مانند شریعتی، سینا و رویان هستند. همچنین مراکز تخصصی در شهرهای مشهد، اصفهان و شیراز نیز این درمان را با استانداردهای بین‌المللی ارائه می‌دهند. توصیه میشود قبل از اقدام، حتماً از اعتبار مرکز درمانی و مجوزهای قانونی آن اطمینان حاصل شود.
مراقبت‌های پس از درمان
مراقبت‌های پس از درمان آرتروز مفصل ران با سلول‌های بنیادی، نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان ایفا می‌کند. در ۴۸ ساعت اول پس از تزریق، استراحت نسبی الزامی است. رژیم غذایی غنی از پروتئین، ویتامین C و D، به همراه مصرف مکمل‌های کلسیم طبق تجویز پزشک، به روند بهبودی کمک شایانی می‌کند.
برنامه ورزشی از هفته دوم با تمرینات سبک آبی و کششی آغاز میشود. پیاده‌روی آرام از هفته سوم و تمرینات تقویتی عضلات از ماه دوم، تحت نظر فیزیوتراپیست توصیه میشود. باید از انجام ورزش‌های پرفشار و پرشی تا ۳ ماه خودداری کرد.
پیگیری‌های پزشکی شامل ویزیت‌های منظم در هفته‌های ۲، ۶، و ۱۲ پس از درمان است. تصویربرداری‌های کنترلی در ماه‌های ۳ و ۶ انجام میشود. بیماران باید هرگونه درد غیرعادی، تورم یا قرمزی را به سرعت به پزشک گزارش دهند. مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) در ۶ هفته اول پس از درمان توصیه نمی‌شود.
سوالات رایج
آیا درمان با سلول بنیادی برای همه بیماران مناسب است؟
– این درمان بیشتر برای بیماران با آرتروز خفیف تا متوسط توصیه میشود. – افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای خاص دارند یا آرتروز شدید دارند، ممکن است گزینه مناسبی نباشند. – انجام یک ارزیابی پزشکی دقیق قبل از شروع درمان ضروری است.
چه مدت طول میکشد تا نتایج درمان مشخص شود؟
– معمولاً اولین نشانههای بهبودی از هفته ۳ تا ۴ آغاز میشود. – حداکثر تأثیر درمان در ۳ تا ۶ ماه قابل مشاهده است. – نتایج میتواند تا ۳ سال ادامه یابد.
آیا درمان دردناک است؟
– فرآیند برداشت و تزریق سلولها تحت بیحسی موضعی انجام میشود. – احساس درد خفیف تا متوسط در محل تزریق برای ۲ تا ۳ روز طبیعی است. – این درد معمولاً با استفاده از مسکنهای ساده قابل کنترل است.
چه مدت باید از کار و فعالیت روزمره دور باشم؟
– پس از تزریق، ۴۸ ساعت استراحت نسبی لازم است. – بازگشت به فعالیت‌های سبک از هفته دوم امکان‌پذیر است. – فعالیت‌های سنگین باید تا ۳ ماه محدود شوند.
احتمال عود مجدد بعد از تزریق سلول‌های بنیادی ران وجود دارد؟
– اثرات درمانی معمولاً ۲ تا ۳ سال دوام دارد. – در صورت نیاز، امکان تکرار درمان وجود دارد. – رعایت توصیه‌های پزشکی میتواند به افزایش طول عمر درمان کمک کند.
آیا عوارض جانبی جدی دارد؟
– عوارض جدی بسیار نادر است و کمتر از ۱% موارد را شامل میشود. – شایعترین عوارض شامل درد و تورم در محل تزریق است.