آیا درمان زانوی پرانتزی امکان‌پذیر است؟

زانوی پرانتزی به علت ها و دلایل مختلف و متعددی پدیدار می شود. درمان زانو پرانتزی از راه های مختلف امکانپذیر است. یکی از این دلایل می تواند از شروع و بدو تولد باشد که جنین در طول دوران بارداری و در زمان رشد در شکم مادر، به علت کمی جا و خم بودن پاها باعث ایجاد فاصله بین زانوها می گردد. در مواردی که این مشکل به ساختار استخوانی یا ستون فقرات مرتبط باشد، مشاوره با جراح ستون فقرات برای ارزیابی دقیق وضعیت و بررسی درمان‌های تکمیلی می‌تواند بسیار موثر باشد.

البته این مورد از دلایل اصلی زانوی پرانتزی نیست و این اختلال به صورت 99 درصد بین 2/5 تا سه سالگی کودک رفع می شود در ادامه مفصل به درمان و آشنایی خواهیم پرداخت.

پا پرانتزی چیست و چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پا پرانتزی (Genu Varum) یا زانوی پرانتزی، یک ناهنجاری اسکلتی است و در بسیاری از افراد وجود دارد. در این اختلال، زانوها به سمت خارج انحراف پیدا می‌کنند و فاصله بین دو زانو زیاد می‌شود، به طوری که وقتی فرد قوزک‌های پا را به هم می‌چسباند، بین زانوهایش فاصله زیادی ایجاد می‌شود! پزشک متخصص ارتوپدی با معاینه فیزیکی، بررسی نحوه ایستادن و راه رفتن، و اندازه ‌گیری فاصله بین زانو ها پا پرانتزی را ارزیابی می‌کند. در صورت نیاز، عکسبرداری رادیولوژی، سی تی اسکن یا ام آر آی انجام می‌ شود تا ساختار استخوان و مفصل به دقت بررسی گردد. این مرحله نقش مهمی در انتخاب درمان مناسب دارد.

این عارضه به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود؛ از کمبود ویتامین D، وجود بیماری ریکتز (نرمی استخوان)، مشکلات ژنتیکی گرفته تا عادت‌های نادرست راه رفتن در دوران کودکی و چاقی مفرط همگی باعث به وجود آمدن پا پرانتزی می‌شوند. همچنین اگر فشار بیش از حد به زانوها وارد شود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند آرتروز زودرس، درد مفاصل و اختلال در راه رفتن گردد.

بیماری کوتولگی نیز یکی دیگر از عوامل زانوی پرانتزی است که به علت اختلال در روند رشد پاها و یا جهش ژنتیکی در یکی از والدین اتفاق می‌افتد. این مشکل می‌تواند به نسل‌های دیگر نیز انتقال پیدا کند.

علائم زانو پرانتزی

علائم و نشانه‌ها	توضیحات
فاصله بین زانوها	هنگام ایستادن با پاهای صاف، زانوها به هم نمی‌رسند و بین آن‌ها فاصله هست.
انحنای ساق پاها	ساق پاها به سمت بیرون خمیده هستند و شکل پرانتزی به خود می‌گیرند.
مشکل در راه رفتن	ممکن است فرد در هنگام راه رفتن احساس عدم تعادل یا فشار غیرطبیعی در زانو کند.
درد در زانو یا مفاصل	به دلیل فشار نامتناسب روی مفاصل، درد و ناراحتی در زانوها یا ساق پا ممکن است.
آسیب‌پذیری بیشتر زانو	احتمال بروز مشکلاتی مانند آرتروز زودرس در زانوها افزایش می‌یابد.
تغییر در ظاهر پاها	شکل غیرطبیعی پاها ممکن است باعث نگرانی از نظر زیبایی شود.
فشار روی مفاصل ران و مچ پا	فشار نامناسب روی مفاصل دیگر به دلیل تغییر در تراز طبیعی بدن.
محدودیت در فعالیت‌های ورزشی	برخی فعالیت‌ها ممکن است به دلیل درد یا ضعف در پاها دشوار ش

شکل ظاهری پا پرانتزی

کسانی که دچار پا پرانتزی هستند پاهایی شبیه به شکل لوزی دارند. بدین شکل که پاها از ناحیه ران متصل به لگن هستند. زانوها هم از هم فاصله گرفته و دوباره پاها در قسمت مچ پا به هم می رسند و در کنار یکدیگر قرار می گیرند. پاهای پرانتزی بر خلاف پاهای ضربدری که به طرف داخل خم هستند، در پا پرانتزی ها این شکل و حرکت به سمت بیرون می باشد، به طوری که زانوها از هم فاصله پیدا کرده و لوزی شکل هستند. در برخی موارد پیشرفته، روش‌های نوینی مانند سلول درمانی زانو می‌توانند به بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده و کاهش درد کمک کنند و به عنوان گزینه‌ای موثر برای درمان مطرح شوند.

راه رفتن نامناسب و عادت به بد راه رفتن نیز می تواند در ایجاد پا پرانتزی تاثیر گذار باشد. درمان زانوی پرانتزی در این افراد به راحتی و با اصلاح راه رفتن به سرعت قابل پیشگیری و درمان خواهد بود.

علل ایجاد زانوی پرانتزی

• ژنتیک و سابقه خانوادگی
• اختلالات مادرزادی استخوان (مثل بلوندا یا دررفتگی مفصل)
• ناهنجاری‌های رشد اپی‌فیزیال (اختلال جدول رشد)
• کمبود ویتامین D
• کمبود کلسیم یا سوءتغذیه شدید در کودکی
• بیماری‌های متابولیک استخوان (مثلاً هیپوفسفاتازی)
• عفونت‌های استخوانی دوران رشد (استئومیلیت)
• شکستگی‌های قدیمی با جوش خوردن نامناسب یا بدمرتب
• آرتروز داخلی (مدیال) یا تخریب مفصلی منجر به تغییر محور زانو
• تومورهای استخوانی یا ضایعات فضای رشد
• فلج یا ضعف عضلانی (اختلال در تعادل نیروهای اطراف زانو)
• پوشیدن نامناسب کفش یا الگوی فعالیت نامتعادل طولانی‌مدت
• اختلاف طول اندام (کاذب یا واقعی) که محور را تغییر می‌دهد
• چاقی شدید در کودکان یا بزرگسالان (افزایش بار روی قسمت خارجی زانو)

بهترین روش درمان

با روش‌های متنوعی می‌توان زانوی پرانتزی را درمان کرد. اما بهترین روش‌های درمانی عبارتند از:

1-استفاده از ورزش های خاص و یا با بستن بریس و زانوبند و آتل بندی

2- تجویز دارو برای بیماران راشیتیسم

3-از بین بردن آسیب های عصبی، استفاده از کفش های طبی استاندارد و مناسب

4-کاهش وزن و از بین بردن چربی‌های اضافی

5-و در نهایت اصلاح با جراحی و شکستن و صاف نمودن قسمتی از استخوان پا می توان این بیماران را درمان نهایی نمود.

تشخیص این گونه زانوها را برای تعویض مفصل زانو و یا درست کردن انحرافات پا به پزشک یا فیزیوتراپ ارجاع داد.

این جراحان به علت مسلط بودن و تجربه کافی که در جراحی زانو دارند می توانند به بهترین شکل ممکن و به شکل درمانی مطمئن و صددرصد موفق اقدام به جراحی نمایند.

استفاده از ورزش های خاص و یا با بستن بریس و زانوبندهای طبی و آتل

با ورزش های خاصی مثل پیلاتس که پزشک معالج با تشخیص و دستوراتی که برای انجام آن به شما می دهد، می‌توان برای بهبودی و رفع انحنای پا یا برای درمان پای پرانتزی به کار برد. این روش برای کسانی مناسب است که به صورت کم و در ابتدای قرار گرفتن به پای پرانتزی قرار دارند، موثر است. در موارد پیشرفته‌تر، مراجعه به فوق تخصص جراحی زانو برای بررسی دقیق‌تر و ارائه درمان‌های تخصصی مانند فیزیوتراپی پیشرفته یا جراحی اصلاحی ضروری خواهد بود.

تجویز دارو برای بیماران راشیتیسم

تجویز دارو برای بیماران راشیتیسم یکی دیگر از روش های بیمارانی است که با نرمی استخوان و یا با علائمی ناشی از زانو درد ناشی از پوکی استخوان دچار بیماری پا پرانتزی شده اند می باشد.

در مقاله Bow Legged آمده است که کمبود بعضی از ویتامین ها در رژیم غذایی باعث ایجاد راشیتیسم می شود. کمبود کلسیم در بدن یکی از اصلی ترین دلایل در پا پرانتزی می باشد. ویتامین D و یا کمبود ویتامین D در بدن نیز می تواند تاثیر گذار باشد.

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی غذاها و مواد خوراکی با انواع ویتامین ها غنی شده و درمان زانوی پرانتزی که با کمبود این گونه ویتامین ها ایجاد می شد مرتفع گردیده است.

امروه بیماری راشیتیسم را می توان گفت که نمی توان مشاهده نمود و این به علت غنی شدن مواد اولیه غذایی با ویتامین های ضروری بدن انسان می تواند باشد.

بیماری راشیتیسم می تواند از برخی اختلالات ژنیتیکی نیز رخ دهد. بدین صورت که با عدم دریافت ویتامین D می توان زمینه را برای رشد این بیماری در بدن را تقویت نماید.

کاهش وزن

کاهش وزن و از بین بردن وزن های اضافی یکی دیگر از روش های درمان زانوی پرانتزی می تواند باشد.

در خیلی از موارد مشاهده شده است که وزن اضافی شدید بر صفحات رشد زانو فشار زیادی وارد می نماید و می تواند آن را به طرفین خم نماید.

انحراف زانوها به طرفین می تواند پا را پرانتزی نموده و تاثیر بدی در شکل دهی به پاها بدهد.

اگر در شروع و موقعی که به علت وزن زیاد مشاهده شد که زانوها در حال تغییر شکل هستند، باید با مراجعه به متخصص زانو و با کم کردن وزن، از شکل گیری زانوی پرانتزی جلوگیری نمود.

اصلاح با جراحی و شکستن و صاف نمودن پا

در مواقعی که هیچ روشی برای درمان زانوی پرانتزی جوابگو نباشد،گفتگو با متخصص زانو با تشخیصی که بعد مراحل عکس انداختن از زانو مراحل اولیه جراحی را انجام می دهد. در ابتدای جراحی اقدام به شکستن و اصلاح زانو و با استفاده از پروتزها و پلاتین در رفع و درمان زانوی پرانتزی، اقدام موثری انجام خواهد داد. درمان پا پرانتزی از طریق جراحی را می توان آخرین راه دانست.

جراح با تجربه زانو پس از بررسی هایی که انجام می دهد و تصمیمی که در خصوص جراحی پا پرانتزی و درمان پا پرانتزی از طریق بستری در بیمارستان و جراحی می گیرد می تواند به درمان مناسبی برسد.

طول درمان از طریق جراحی برای درمان زانوی پرانتزی کمتر از یک هفته بستری در بیمارستان می باشد. با تجویز درمان ارتوپدی و آب درمانی و ورزش های خاص، بعد از عمل جراحی، بیمار می تواند به روند عادی زندگی خود بازگردد.

زندگی با زانوی پرانتزی

زندگی با زانوی پرانتزی ممکن است برای برخی افراد چالش‌برانگیز باشد، اما با رعایت توصیه‌های پزشکی و انجام فعالیت‌های مناسب، می‌توان بهبود کیفیت زندگی را تجربه کرد. این وضعیت که به دلایل ژنتیکی، رشدی یا مشکلات اسکلتی ایجاد می‌شود، نیاز به مدیریت صحیح برای کاهش عوارض احتمالی دارد.

توصیه‌های پزشکی برای کاهش درد

پزشکان توصیه می‌کنند که افراد دارای زانوی پرانتزی از کفش‌های طبی و کفی‌های اصلاحی استفاده کنند تا فشار اضافی از روی زانوها برداشته شود. انجام فیزیوتراپی به تقویت عضلات اطراف زانو و کاهش درد کمک می‌کند. در موارد شدید، مشاوره با جراح ارتوپد برای ارزیابی نیاز به جراحی اصلاحی ضروری است. همچنین کاهش وزن و اصلاح الگوهای حرکتی می‌تواند از پیشرفت مشکل جلوگیری کند.

ورزش‌های مناسب

ورزش‌هایی که فشار کمی به زانو وارد می‌کنند، مانند شنا و دوچرخه‌سواری، برای افراد با زانوی پرانتزی ایده‌آل هستند. تمرین‌های کششی و تقویتی سبک که روی عضلات همسترینگ و چهارسر ران تمرکز دارند، می‌توانند به حفظ تراز بدن کمک کنند. یوگا نیز با افزایش انعطاف‌پذیری و بهبود تعادل، گزینه‌ای مفید است.

ورزش‌هایی که باید با احتیاط انجام شوند

برخی ورزش‌ها مانند دویدن طولانی، اسکی یا ورزش‌های پرتحرک ممکن است فشار مضاعفی به زانوهای پرانتزی وارد کنند. ورزش‌هایی که شامل تغییر جهت سریع یا پرش هستند، مانند بسکتبال و فوتبال، باید با احتیاط انجام شوند. استفاده از محافظ‌های زانو و اجرای صحیح تکنیک‌ها در این ورزش‌ها الزامی است تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.

راه های پیشگیری از پای پرانتزی

جلوگیری کامل از پا پرانتزی ممکن نیست، زیرا این اختلال بیشتر بر اثر ژنتیک و روند طبیعی رشد ایجاد می‌شود. با این حال، می‌توان با اقدامات پیشگیرانه مانند مصرف ویتامین D و کلسیم به طور کافی، به ویژه در کودکان، از اختلال راشیتیسم جلوگیری کرد.

با کاهش میزان این بیماری، ممکن است از پا پرانتزی نیز جلوگیری شود. اگر به بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستید، مدیریت و درمان مناسب می‌توانند به پیشگیری یا کاهش شدت این بیماری کمک کنند.

سوالات متداول